dinsdag 2 maart 2010

Rukken en rekken


Ik heb altijd moeite gehad met autoriteit. Gek dat ik altijd wil stoppen met typen bij autorit. Had en heb moeite met regels. Rammelde aan grenzen. Het was meer rukken eigenlijk. Een wild rukkende rebel without a cause. Een elastisch denker met humor, dat wel weer. Om mij heen veel mensen zonder humor die hierdoor slaaf werden van de regel. Wat had ik het daar moeilijk mee, met mensen die zich slaafs gedroegen. Slaaf, slachtoffer. Daar heeft het systeem geen geïnstitutionaliseerde Slachtofferhulp voor. Nee, daar heeft het mensen als ik voor. Mensen die willen helpen en tegen onrecht willen vechten?

Ik was en ben erg betrokken bij mensen aan de onderkant van de samenleving. Het leukst vind ik mensen die helemaal in de goot liggen. Die verkopen geen bullshit. De uit hun hoofd rekenmensen, de managers van onzekerheid, doen dat wel en komen er mee weg. Ten strijde. Ik rukte zo hard aan de grenzen, wilde zo graag winnen. Koppig en dwars. En dan word je in 1 keer datgene dat je bestrijdt. Een pijnlijk en ontnuchterend besef.

Nu ik ouder ben, weet ik dat het er niet alleen om gaat om je te laten zien en te vechten op het slagveld van de regels . Ben ik zelfs op een bepaalde manier blij met regels. Je kunt niet rebelleren zonder regels. Een rebel leert. Van wilde rebel naar ernstig vrolijke nar. Niet rukken aan de regels maar het oprekken daarvan. Rekken of rukken, daar gaat het om. Een klein lettertje but a giant leap voor mankind. En spreken vanuit het hart. Niet halsstarrig, koppig volhouden aan je eigen gelijk. De ander heeft ook gelijk. Ben ik nog te volgen? Vroeger zou ik allang afgehaakt zijn.

Nelson Mandela. Precies twintig jaar geleden werd hij vrijgelaten na bijna 28 jaar gevangenschap. De blijdschap van Tutu die lachend danste voor de camera’s. ‘Our Leader is free.’ De zwarte man op het Rembrandplein, zwaaiend met de ANC vlag. Beelden in mijn geheugen gegrifd.

In mijn studententijd organiseerde ik een expositie over het ANC. Ik kon bij de Anti Apartheids Beweging Nederland materiaal ophalen. Grote foto’s van een grimmige, in het niets kijkende Mandela toen hij gevangen werd genomen. Het vonnis. De strijd. Het geweld. Doden in de straten van Johannesburg. Ik woonde in Leeuwarden en moest de spullen ophalen in Amsterdam. Met de gele Golf van Joop Sprock, een geweldige bijna 65 jarige docent. Betrokken, speels. De ene sigaret met de andere aanstekend. Mijn regisseur bij Macabaret.

Een nog niet helemaal ingepolderd Flevoland. De versnellingsbak deed vreemd en waarschijnlijk heb ik te hard aan de pook gerukt, Ik kreeg hem daarna niet meer in de twee en drie. Na het halen van de spullen leverde ik de auto af bij Joop. ‘Of de reis goed verlopen was?’ ‘Ja hoor Joop’. Mijn geruk moet hem een lieve duit gekost hebben. Sorry Joop. Kun je mij vergeven? ‘Voor vergeving is het wel nodig dat je je zonden erkent’, drong Tutu aan tijdens het horen van Winnie bij de Waarheidscommissie. De expositie was overigens een mislukking. Niemand keek.

De hele wereld keek toe toen Mandela werd vrijgelaten. Die betoverende ontwapenende lach. Alle wapens vielen als mensen in de dampkring van Mandela kwamen. Een natuurlijke leider. Moreel Boegbeeld voor de wereld. De Verlosser. De teruggekeerde Odysseus. Maar hij hoefde bij terugkeer na zo lange tijd niet ook nog eens de 108 vrijers in zijn paleis het zwijgen op te leggen. Had ie waarschijnlijk al gedaan op Robbeneiland.

Madiba. Humoristisch, wijs, verzoenend wist hij het ANC, een ratjetoe, om te smeden tot een politieke partij die in debat ging met haar vele politieke vijanden. Strijden aan de onderhandelingstafel. Met het mes op tafel als het moest.
'Er zijn momenten dat een leider de kudde moet verlaten en voorop moet lopen, een nieuwe richting moet inslaan, omdat hij weet dat hij zijn volk de goede weg op leidt.'
President van de eerste regering van Nationale Eenheid. Zijn eerste daad was het ondertekenen van een decreet dat alle schoolkinderen iedere dag twee boterhammen met pindakaas kregen. Want je kunt niet leren met een lege maag.

1 Mandela maakt nog geen zomer. Wat is zijn erfenis? Nog steeds geweld in de steden, misschien wel meer dan voorheen. Nog steeds, misschien wel een ernstiger kloof tussen arm en rijk dan ooit. En daar zijn allemaal redenen voor.
Zijn erfenis voor mij? Is moeilijk in woorden uit te drukken, al kun je wel heel veel doen met maar 26 letters. Hij ontroert mij, nog steeds ook al zwijgt hij nu. Ik zou willen zijn als hij. Opstaan en spreken vanuit het hart.

11 juli. Het Soccer City Stadium in Johannesburg. Nederland- Zuid Afrika. In de laatste seconde maakt Makarapa het winnende doepunt voor Zuid Afrika. Weer tweede. Godverdegodver. Het publiek gaat uit zijn dak. Ik huil maar dat houdt op als Mandela met trillende handende de bokaal omhoog brengt. Er zijn die dag alleen maar winnaars. Free at last.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten